واکاوی فرایند پرسشگری از مقامات عالی قوۀ مجریه (مطالعۀ تطبیقی در مجلس شورای اسلامی و مجلس عوام انگلستان)

سؤال یکی از ابزارهای نظارت اطلاعی نهاد قانون‌گذاری است که زمینۀ آگاهی نمایندگان مردم را از عملکرد قوۀ مجریه فراهم می‌سازد. در نظام‌های پارلمانی و نیمه‌ریاستی طرح سؤال نمایندگان از مقامات عالی قوۀ مجریه در مقایسه با دیگر ابزارهای نظارتی نمود بارزتری دارد. در انگلستان به‌عنوان خاستگاه نظام پارلمانی، مجلس عوام انگلستان کارکرد مهمی را در فرایند طرح سؤالات مختلف از وزیران و نیز نخست‌وزیر ایفا می‌کند. در مجلس شورای اسلامی ایران نیز امکان طرح سؤال نمایندگان از هر یک از وزیران و یا رئیس‌جمهور هم در قانون اساسی و هم در آیین‌نامۀ داخلی مجلس پیش‌بینی شده است. فرایند طرح سؤال و آثار آن در دو نظام حقوقی متفاوت است. درحالی که در مجلس عوام انگلستان به لحاظ کمّیت طرح سؤال از سوی نمایندگان و پاسخگویی مقامات ذی‌ربط جلوۀ قابل توجهی دارد، در ایران ضمانت اجرای شدیدتری مقرر شده است؛ به‌نحوی که در خصوص رئیس‌جمهور درنهایت به ارجاع امر به قوۀ قضائیه و در خصوص وزراء به طرح استیضاح منجر می‌‌شود. نگارندگان این نوشتار با رویکردی مقایسه‌ای و با روش توصیفی- تحلیلی ابعاد مختلف پرسشگری از مقامات عالی قوۀ مجریه در مجلس شورای اسلامی و مجلس عوام انگلستان را واکاوی خواهند کرد.